Hongaars leren voor nederlanders bij de hongaarse school in Haarlem

Taalpraatjes

U vindt de Taalpraatjes over de Hongaarse taal, geschreven door Edwin van Schie, docent Hongaars, voorlopig nog op .www.mostmagyarul.nl in de rubriek Taalpraatje


Írta Edwin van Schie, a Holland Suli tanára, a Hongaarse School Magyar nyelviskola igazgatója és a Most Magyarul! Hongarije Magazine lapkiadója, főszerkesztője.

Az "er" szócska:
Er was eens...
Gebruik en functies van het woordje ’er’. Az ’er’ használata, funkciói.

1.  Helykitöltő  (’voorlopig’ onderwerp)

a. In zinnen waarin het onderwerp onbepaald is (határozatlan alany)

Er is geen koffie.     Nincs kávé.
Is er ook thee?     Tea is van?
Er staan hier mooie huizen.   Szép házak vannak itt.
Er gebeurt niet veel in Rijpwetering.  Rijpweteringben nem történik sok.
Is er een dokter in de zaal?   Van-e orvos a teremben?
Er was eens een klein meisje...   Egyszer volt, hol nem volt, volt egyszer ...


b. In zinnen in de passieve vorm (szenvedő igemód) waarin
 

I. geen onderwerp staat, of 
II. het onderwerp onbepaald is


I. Er wordt gebeld.    Csengetnek.
I. Er wordt veel gekletst in de les.  Sokat beszélgetnek az órán.
I. Maar er wordt ook veel gelachen.  De sokat nevetnek is.

II. Er wordt een cursus Nederlands gegeven. Holland tanfolyamot tartanak.
II. Er werd een auto verloot.   Kisorsoltak egy autót.
II. Er moeten drie kamers worden schoongemaakt. Három szobát kell kitakarítani.

     Er is een kindeke geboren op aard.  (Karidal: ’Meg született egy kisbaba...’)


c. In vraagzinnen met wie en wat als onderwerp: 
Kérdőmondatokban: wie (ki) és mi (wat) után:

Wie komen er vanavond?    Kik jönnek ma este?
(Wie komen vanavond?    Kik azok, akik jönnek ma este?)
Wat is er gebeurd vandaag?   Mi történt ma?


2. In de betekenis van ’hier, daar’ (helyhatározó:  itt/ott).

Jij woont toch in Zandvoort?   Ugye Zandvoortban laksz?
Hoe lang woon je er al?       Mióta laksz ott?
Ik woon er al een half jaar.   Fél éve lakom ott.
Ik woon er pas vier maanden.   Csak négy hónapja lakom itt.


LET OP: 
Als er verwijst naar een plaats, kan het nooit op de eerste plaats van de zin staan. Maar bij nadruk wel:
Er helyhatározóként nem állhat a mondat első helyén. Hangsúlyozásra pedig a hier, daar szavakat lehet használni:

Hier woon ik pas vier maanden, ...  Itt csak négy hónapja lakom, ...
Daar woon ik een half jaar.


3. Als voornaamwoord in combinatie met telwoorden en hoeveelheidswoorden
(’részelő’ = er + számnév ).

Heeft u Hongaarse dvd’s? Ik heb er twee. Van magyar DVD-jük? Kettő van.
Piet heeft twee kinderen. Agnes heeft er een. Pietnek két gyereke van, Ágnesnek egy.
Wil zij ook een kaartje? Ja, ze wil er drie. Ő is jegyet kér? Igen, hármat kér.

LET OP!  Figyelem!

Combinatie 1 + 3:

Hoeveel eieren liggen er in de koelkast?  Hány tojás van a hűtőben?
1. Er liggen drie eieren in de koelkast. Három tojás van a hűtőben.
2. Er liggen er drie.    Három van.

(NB:  Háromszor nem állhat „er” a mondatban!)


4. Als voornaamwoord in combinatie met voorzetsel (névmásként elöljárószóval):

Het boek ligt op tafel. De pen ligt ernaast.  A könyv az asztalon van. Mellette van a toll. Hij gelooft in een wonder.  Ik geloof er niet in. Csodában hisz. Én nem hiszek benne.

Is zij al op school geweest? Zij komt er net vandaan.

Volt már suliban? Éppen megjött onnan

Kijk jij vaak naar voetbal? Ja ik kijk er vaak naar.

Gyakran focit nézel? Igen, sokszor nézek.


In samengestelde zinnen:     Összetett mondatokban:

Denk eraan dat jij morgen moet solliciteren.  Ne felejtsd, hogy holnap állásinterjúra mész. (Gondolj arra, hogy...)
  
Ik twijfel er niet aan, dat wij zullen slagen.  Biztos vagyok benne, hogy sikerülni fog. 
(Nem kétséges, hogy...)

Ik denk er niet aan.     Nem gondolok . (Szó sincs róla)


Ten slotte:

Ik stond erbij en ik keek ernaar...  (mondat egy gyerekdalból: Álldogálltam és bámultam...) 

Teksten van de liederen van de kerst-cd

Hieronder de teksten van de kerst-cd Laat de citers slaan! Citerád zengjen! die mede is uitgegeven door de Hongaarse School. In het najaar kunt u deze weer bestellen. Hij kost nog maar 5 euro per stuk excl. verzendkosten (2,50) en 3 voor een tientje: leuk decembermaandkadootje dus! 


De kerst-cd is gratis bij bestelling van Liederen van verlangen, liedjes van Karády Katalin, gezongen door Csüllög Edina. Zie voor info over de cd: infotekstjeen bestelformulier.

 

 


Laat de citers slaan! Citerád zengjen!

NB. Om het vergelijken met de Hongaarse tekst in het cd-boekje zo gemakkelijk mogelijk te maken, heb ik de vertaling zo dicht mogelijk bij het origineel gelaten. Ik heb er dus met opzet geen mooie nederlandse poëzie van gemaakt, maar een letterlijke vertaling.


1.


Ga snel, aartsengel Gabriël,
Naar Jozefs verloofde en doe haar de beste groeten.

Ik verkondig nu Gods geheimen,
Want ik heb mijn behagen gesteld in de Maagd Maria.

Doe vlug je taak, en groet Maria
En breng haar het geheim van de verlossing.

Dat de mensheid vrij zal worden
En na de oude knechting tot nieuw leven zal komen 


2.

Maria ging op weg
Op kerstavond.
Zij kwam bij een oude smid
En vroeg om onderdak.

“Goedenavond, wijze smid,
Geef ons alstublieft onderdak!”
“Ik kan u geen onderdak verlenen,
Want ik heb al veel gasten.”

De wijze smid had
Een mooie blinde dochter
Zij leidde onze maagd en moeder
Naar de kribbe van het vee.

Om twaalf uur
Werd Jezus geboren,
Twaalf mooie engelbewaarders 
Schikken een bloemenkrans.

En toen ging Sint Jozef op pad
Hij nam zijn ezel 
En leidde onze maagd en moeder 
Naar de rijke smid.

“Goede morgen, wijze smid,
Waarom heb je ons geen onderdah gegeven?
Waarom heb je onze maagd en moeder 
Vannacht geen onderdak gegeven?”

“Als ik had geweten,
Dat u Maria bent,
Dan had ik zowel goud en zilver 
Als onderdak gegeven,
En ik zou zelf op de koude grond zijn gaan liggen.

Het kindeke Jezus is een gouden appeltje
Zijn moeder is een gelukzalige maagd
Met haar voeten wiegt zij hem,
Met haar handen zorgt zij voor hem.


Oh, doedelzakblazer, zit niet te slapen,
De hemel is helder, er is geen lantaarn nodig.
Laat je citer slaan,
Speel een mooi liedje voor Jezus!

In het dorpje Betlehem,
Midden in de kerstnacht
Is de zoon van God mens geworden,
En als klein kind geboren.

Hij heette Jezus,
Zijn moeder Maria
Die hem in doeken wikkelde,
En in een kribbe legde.

De engelen hoog in de hemel,
In hemelse stralen
Verkondigden het lied,
En loofden God.

Zij vonden de kleine Jezus. 


3.


De engel uit de hemel 
Is naar u gekomen,
Herders, herders,
Opdat u zich naar Betlehem zult spoeden 
Om hem te zien. (letterlijk: om hem haastig naar B. gegaan zijnde, te zien)


Gods zoon die geboren werd 
In een kribbe, kribbe,
Hij wordt uw heiland 
Waarlijk, waarlijk.

En de herders haasten zich verheugd
Naar Jezus in Betlehem.
Zij begroeten het kindeke
Dat verlossing bracht aan de mensen.

De oproep der engelen is ook gericht aan ons
Ieder trouw hart moet dit dan ook begrijpen
Ook wij moeten het kindeke Jezus zegenen,
En het, net als de trouwe herders, prijzen.

Wees gegroet, kleine Jezus, onze hoop
Die ons verlossing bracht.
Je hebt ons het licht (de wereld?) van het echte geloof gebracht
Je hebt de hemel van je Heilige Vader geopend.


Lof en eer aan de Vader
Aan zijn voor ons geboren heilige zoon
En aan de troostgevende heilige Geest,
Aan de Heilige Drievuldigheid aan de ene God.


4. Ady Endre: Klein kerstlied

Gisteren luidden de klokken,
Vandaag luiden de klokken,
Overmorgen brengen de engelen
Diamanten sneeuw.


Ik wil God graag
Heel erg prijzen
Maar ik ben nog maar een kleine jongen,
Ik begin pas nu met mijn leven.


En toch prijs ik God,
Wat zijn de herders en de drie koningen
gelukzalig.


Ik zou ook willen gaan,
Ik zou ook gaan zingen,
Samen met de groten, zou ik
Alles doen voor het kindeke Jezus.


Mijn nieuwe laarzen zou ik in de modder
Honderdmaal besmeuren,
maar de liefde voor de Heer
zou ik echt tonen.


(Dit neuriede ik, goedgelovig als een kind, dapper tijdens het saaie kerstfeest van 1883.)

 

5.


De herders, die in Betlehem
Hun kudde hoedden op het veld,.

Werden, door Gods engelen die bij hen kwamen,,
In hun hart met grote vrees bevangen.

Ik verkondig u vreugde, grote vreugde,
Want vandaag is uw heiland geboren.

6.


Luistert! Ikverkondig u een nieuwe boodschap, iets belangrijks voor de herders
Gods zoon is mens geworden, en als kind ter werled gekomen.
Een mooi teken van mij, een mooie ster, een mooie dag voor ons.

We moesten maar gauw opschieten, waar zijn de os en de ezel?
Doe kaas in je mouw en een goed lammetje om je nek.
Een mooi teken...

Hé, Jankó, stook een vuurtje, zet zoete thee,
Ik heb wat geld bij me en geef er een beetje boter bij.
Een mooi teken...

Gyurka, blaas je schalmei, spaar je grote mond maar niet!
Miska, speel op je viool en Andriska, maak een dansje!
Een mooi teken...

Ik ben ben zelf ook geen kind, toch heb ik nog nooit 
zo’n mooie heldere ster boven ons zien stralen..
Een mooi teken...

Doe je mantel om, Örzse, doe wat om je hoofd,
Blijf hier bij de kudde, we komen snel weer terug!

Worst, worstjes en spek zou lekker zijn voor de herders
Als de gastvrouw die zou geven.

Éva, loop snel naar de zolder en pak een paar duiven!
En jij, Adam, ga naar de kelder en vul je karaf!
Als jullie met ons mee willen naar Betlehem,
Dan moet je broodjes bakken met boter en túró (hüttenkase/kwark).


Herders, sta snel op, we moeten vlug vertrekken,
Naar de stad betlehem, naar een oude stal,
We moeten opschieten, en niet te laat komen,
Om nog vannacht aan te komen,
En onze heer eer te bewijzen.


Het is nu niet ver meer, dat licht is het teken,
De engelen verkondigen dat de messias is geboren,
In een kribbe, in doeken,
Hij is gewikkeld in lakens, 
Het gezegende kind moet al op vroege leeftijd lijden.

Nou, kom dus snel en haast je met me mee
Laten we een lam meenemen voor hem een beetje gekarnde boter,
Jullie eieren en túró,
En ik een karafje wijn,
Laten we zo de pasgeboren jezus begroeten!



7. Ady Endre: Winter in Hongarije

Over de Hongaarse vlakte in volle vaart

Als de stoomtrein met mij voortraast
Door de besneeuwde, lange nacht,
Slapen de huizen.

De vlakte is zo wit en uitgestorven,
Erboven zingen de koude winden
een droomgezang.

Wat droomt de vlakte?
Droomt zij wel, kan zij blijven dromen?

Ik ga nu naar huis voor kerstmis,
Ik, een hele oude dorpsjongen
Maar mijn ziel ligt onder de sneeuw .

En zoals ik snel over de vlakte in de winter voortbeweeg

Voel ik dat we dood zijn
en droomloos dromen, ik, en ook de huizen van Hongarije.



8.


Kom, o, kom, heiland, 
de tijd is gekomen.
Doorbreek de dichte hemeldeur
De wereld kijkt vol verlangen naar u uit.


De hemel is geopend met dauw 
Om onze verlosser naar beneden te sturen
De hemelse wolken opent u
Om de vorst van Jacob te brengen.


In berg en dal zal de aarde bloeien
Een groene schare zal opkomen
Gaat open, mooie bloem der aarde
Koning van het huis van David.


O, stralende zon, o, prachtige ster,
Wij verlangen ernaar u te zien.
Sta op, glans van onze dag
En verdijf de duisternis!.


9.


Onze verlosser is geboren in een koude winternacht.
Hij is neergedaald uit de hemel met heilzaam licht.

Kom laten we vrolijk zijn en plezier maken met zang en dans,
Laat je citer slaan, laat alles blij zijn,
Laat viool, fluit en liederen verkondigen
Dat Christus is geboren.

Er was vrede in hemel en op aarde, wilde dieren werden mak.
En kwamen samen met lammetjes in een kribbe.

Kom laten we...

Laten wij zo de komst van Jezus blij verwelkomen.
En laat ons zuiver hart het licht van kerstmis hoeden.

Kom laten we...


10.


Juhász Gyula:
Het wordt kerstmis

Een mooi feeënrijk vervult mijn hart 
in december. 
Ik kijk naar de ster van liefde/genegenheid, 
Een geheime, prachtige spreuk vervult me, 
in december. 
…Ik loop met vertrouwen in mijn hart door de wereld, 
En wat het leven me pijn deed
Laat ik in mijn hart genezen, 
En ik geloof weer in hemelse liefde, 
in december. 
…En waar ik twijfel hoor, 
Kijk ik bedroefd, 
Het kindeke Jezus is nabij, 
Laten we dan maar betere mensen worden en standvastig geloven
Maar dan niet alleen in december…
1902


11.

Een engel met gouden vleugels
Daalt neer op aarde,
Hij lacht als de dageraad,
Gods boodschapper.


Halleluja, hosanna glória,


De engel verkondigt:

Jezus is geboren,
De verlosser van de wereld
Is voor ons mens geworden.


Halleluja, hosanna glória,


Vanuit een reine maagd 
is ons een kind geboren
de stam van Jesse
is in bloei gegaan.


Halleluja, hosanna glória,


Wees gegroet, kindeke Jezus,
Zoon van God!

Hongaarse School

Goed hongaars spreken leer je op de hongaarseschool in haarlem